De kunstvorm die poëzie, engagement en voordrachtskunst combineert – spoken word – is bezig met een revival. Met name jongeren hebben de behoefte om van zich te laten horen in een geëngageerde en gestileerde woordenstorm.
‘Oude poëzie is heel gelaagd en mooi om te lezen maar soms moeilijk doordringbaar. Spoken word gaat om de verbinding met het publiek. Hoe je het voordraagt en welke gebaren je gebruikt, maken veel uit voor je performance,’ volgens Justin Samgar. Hij maakt veel spoken word-acts en constateert dat hij veel meer werk heeft gekregen de afgelopen twee jaar. Hij richt daarom zelfs een nieuw label op, speciaal gericht op spoken word-artiesten. Via dit label – Club Spoken – kun je artiesten boeken die op het podium een verhaal vertellen en daarbij letten op de spanningsboog. ‘Spoken word versnelt en vertraagt wanneer dat nodig is, de artiest praat harder of juist zachter en geeft met intonatie aan waar de nadruk op ligt,’ legt Samgar uit.
Artieste Babs Gons constateert een derde spoken word-golf. De eerste populariteit voor het genre begon in de jaren zeventig met de Last Poets, waar een avond aan wordt gewijd in de Tolhuistuin op 23 november. Gons begon in 1999 met optreden toen het genre voor een tweede keer heel populair was. Zij droeg daar zelf behoorlijk aan bij door haar Palabras avonden in Amsterdam. ‘Maar nu is er een nieuwe generatie opgestaan. En die trekken nog veel meer mensen aan die willen optreden met hun zelfgeschreven tekst.’ Spoken word is volgens Gons een directe vertaling van wat er leeft, met name in de grootstedelijke jongerencultuur. De artiest wil inzicht geven in dingen die gebeuren: ‘Of dat nu vluchtelingenproblematiek is, hoeveel kinderen opgroeien zonder vader of mijn kijk op de liefde; dat maakt niet uit. Daarbij wil ik niet veroordelen maar een deur open zetten. Ik hoop dat ik mijn publiek aanzet tot zelf nadenken.’
Waarom een grotere bekendheid van spoken word gaande is, heeft ook te maken met de onvrede over wie we zien op Nederlandse podia. Volgens Jeannine Valeriano, die regelmatig optreedt met haar project Spoken Beat Night, is dat in elk geval wat er bij haar gebeurde: ‘Ik ben mijn carrière begonnen als actrice. Maar ik kon alleen maar rollen krijgen vanwege typecasting. Ik merkte bovendien dat ik graag mijn stem wilde laten horen; ik heb een verhaal te vertellen. Pas toen ik in Londen ging studeren aan de Poetry School kwam ik er achter dat ik dit het beste via spoken word kon doen. In Londen was dat genre bloeiende en ontroerde me zeer. Het is een vorm die appelleert aan een diep gevoel. Je beschrijft niet alleen een ervaring met zoveel mogelijk zintuiglijke details zodat je publiek zich makkelijk kan identificeren, maar hebt ook een absolute noodzaak om jouw verhaal te vertellen.’
De brede basis van spoken word zit hem in de Poetry Circles, ooit opgericht door Babs Gons, nu is de 25-jarige Zeinab Elbouni een van de leden. Zij treedt op onder de naam Zaii en vindt dat de cirkels van spoken word-liefhebbers die in de grote steden eens per week bijeen komen, emanciperend werken: ‘Ik voel me heel erg thuis bij de Poetry Circle omdat het niet uitmaakt wat je afkomst, geslacht of opleiding is. Kijk naar mij; ik ben een Marokkaanse moslima met hoofddoek en ik durf nu op een podium te vertellen over cultuurverschillen en wat dat met ons doet. Een jaar geleden vertrouwde ik die alleen toe aan papier tussen de vier muren van mijn kamer, nu durf ik er mee te performen op een podium.’
Op 19 juli organiseert Babs Gons haar eigen boekenbal – Babs’ Boekenbal, Tolhuistuin Amsterdam, 19:00 – 23:00 uur